Kanser, çok ani bir şekilde ortaya çıkan ve fark edildiği sürece kadar oldukça hızlı ilerleyen bir hastalıktır. Bu hastalık ile karşılaşan bireyler, çok hızlı bir şekilde tedavi sürecine giriş yapar, hastalığın ilerleyiş hızı da tedavi süreci kadar hızlıdır. Bu nedenle hastalıkla karşılaşan bireyin ve çevresindeki yakınlarının bu duruma adapte olması zor olmaktadır.
Hastalığın teşhis edilmesiyle kendini içinden çıkılmaz bir durumun içinde bulan bu bireyler hem psikolojik açıdan hem de fiziksel açıdan oldukça yorulurlar. Kanser tedavi süreci boyunca tedavinin işe yaraması için hastanın ve hasta yakınlarının morallerinin yüksek tutulması önemlidir. Tedavi sürecinde kararlı olmayan kişilerin tedavi süreçlerinin daha kötü geçtiği de pek çok kez kanıtlanmıştır.
Bu gibi sebepler dolayısı ile kanser hastalığına yakalanan kişilerin ve çevresinin psikolojik destek alması oldukça önemlidir. Tedavi sürecinde sosyal çevresinden uzak kalan bireylerin yalnızlık yaşamaması ve bu süreçte yaşadığı duygusal yıpranmanın onarılması için psikoonkoloji kanser danışmanlığı hizmeti verilmektedir. Anka Psikoloji Merkezi de bu amaç ile hizmet veren kliniklerin başında yer almaktadır. Özellikle İzmir’de uzman psikolog bulunan ve kanser hastalığı ile karşı karşıya kalmış bireylerin psikoonkoloji danışmanlarından destek alması önerilmektedir.
Kanser Tanısı Alan Bireylerde Ortaya Çıkan Psikolojik Tepkiler
Kanser hastalığı, sinsi bir hastalık olarak bilinmektedir. Bu hastalık kişinin vücudunda aniden ortaya çıkmakta ve çok kısa süre içerisinde farklı bölgelere yayılım gösterebilmektedir. Bu gibi genel bilgiler herkes tarafından bilinmekte ve bu nedenle kanser tanısı konan hastalarda ve yakınlarında üzüntü, korku gibi pek çok duygunun aynı anda yaşanmasına neden olmaktadır.
Bu gibi duyguların kontrol altına alınabilmesi için kişinin çevresinde yer alan yakınlarının hastayı gözlemlemesi ve yaşanan değişiklikleri psikologlara iletmesi oldukça önemlidir. Böylelikle yaşanan olayları dinleyen psikolog, duruma uygun terapi seansları ve ilaçlar ile hem kişiyi hem de yakınlarını psikolojik olarak tedavi edebilmektedir.
Kanser tanısı alan bireylerde ortaya çıkan psikolojik tepkiler şu şekilde sıralanabilir:
- İlk zamanlarda en sık karşılaşılan tepkiler şok ve inkardır. Kişi kanser hastası olduğuna inanmakta ve bu durumu kabullenmekte güçlük çeker.
- Sonraki dönemlerde şok ve inkar yerini kabullenmeye ve isyana bırakır. Kişi, eğer hasta olan kendisiyse “Neden ben hastayım?” tarzında cümleler kurmaya başlar. Hasta kişinin yakınları da “Neden benim yakınım hasta?” şeklinde sorgulamalara başlar.
- Hastalığın hızlı ilerlediğinin bilincinde olan hasta ve hasta yakınlarında ölüm korkusu başlar, kayıp ve ayrılık düşünceleri kişilerin aklını her an kurcalar.
- Kaygı içindeki hasta ve yakınlarında panik durumu oluşur. Bu kişiler zamanla çaresizlik duymaya başlarlar.
Hangi Durumlarda Psikoonkolojik Destek Alınmalıdır?
Kimi bireyler, kanser sürecine dair yeterli bilgiye ve hatta tecrübeye sahip olmaktadırlar. Bu kişiler sürecin nasıl yönetilmesi gerektiğini de daha iyi bilmekte ve bu duruma uygun olarak davranmaktadırlar. Fakat yeterli bilgiye sahip olmayan ya da psikolojik açıdan sağlıksız hale gelen bireylerde mutlaka bir uzman desteği alınması gerekmektedir. Kimler psikoonkolojik destek almalıdır sorusunun cevabını kısaca şöyle vermek mümkündür:
- Kanser tanısı alan kişilerin zaman kaybetmeden tedaviye başlaması gerekmektedir. Hastalığı ve tedaviyi reddeden kişilerin hızla psikolojik danışmanlık alarak tedaviye ikna edilmesi gerekmektedir. Kaybedilen her saniyenin önemli olduğu kişiye ve yakınlarına sık sık vurgulanmalıdır.
- Süreçle ilgili duygudurum değişikliğine adapte olamayan bireyler danışmanlık hizmeti almalıdır.
- Ağrıları kontrol altından çıkan kişiler destek almalıdır.
- Ölüm korkusu yaşayan kişilerin tedavisinin başarılı olması, kişinin tedaviye inanmasına bağlıdır. Bu nedenle korku ve panik yaşayan bireylere psikoonkolojik danışmanlık desteği önerilmektedir.
- Aile içindeki ilişkiler bu süreçte bozulacağı için ailedeki bireylerin de yardım alması önerilir.
Psikoonkolojik Destekte Neler Yapılmaktadır?
Psikoonkolojik destekte neler yapılmaktadır sorusu, kanser hastalığı ile tedavi gören hasta ve yakınları tarafından merak edilmektedir. Psiko-onkologlar, bu süreçte çeşitli yollar deneyerek bu bireyleri kontrol altına almaktadır. Bu kişiler, onkoloji bölümünden yönlendirilmiş hasta ve yakınlarıyla ilgilenmekte, taburcu olan hasta ve ailelerine de psikolojik destek sağlamaya devam etmektedirler.
Bu süreçte rutin vizitler yapılır, birtakım değerlendirme testleri uygulanır, bireysel görüşmeler ve gerekli görülmesi halinde aile görüşmeleri yapılır. Böylelikle zaten zorlu olan kanser sürecinin daha rahat bir şekilde tedavi edilmesi hedeflenir.
