Dopamin, bir tür nörotransmiterdir. Beyin hücreleri arasında iletişimi sağlayan kimyasal maddeler, nörotransmitterlerdir.Dopamin, birçok farklı işlevi yerine getiren önemli bir nörotransmitterdir ve birçok farklı beyin bölgesinde bulunur.Sinir hücreleri arasında mesajlar göndermek, dopamin sayesinde olur. Sinir sistemi vücudun ürettiği dopamini kullanır. Bu yüzden bazen kimyasal haberci olarak adlandırılır. Dopamin, zevk alma üzerinde büyük rol oynar. 

Bu, benzersiz insani düşünme ve planlama yeteneğinin büyük bir parçasıdır. Çaba göstermeye, odaklanmaya ve ilginç şeyler bulmaya yardımcı olur. Vücut dopaminin beyindeki dört ana yola yayar. 

Vücuttaki diğer birçok sistem gibi bir sorun olana kadar kişi, bunu fark etmez. Çok fazla veya çok azı çok çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bazı sorunlar çok ciddidir ve bazıları o kadar ciddi değildir. İzmir uzman psikolog Anka Psikoloji Merkezi tüm sağlık sorunlarını detaylı bir biçimde ele alan bir merkezdir. 

Dopamin Temelleri

Dopamin, ödül sistemini düzenleyen ve kişinin hoşlandığı veya ödül olarak algıladığı aktiviteleri takip etmesine yardımcı olan bir rol oynar. Bu, motivasyon, ödül algısı ve davranışsal yanıtlarla ilişkilidir. Dopamin, yemek yemek, cinsel aktiviteler veya sosyal etkileşim gibi hoşlanılan şeylerle ilişkilendirilen bir zevk ve keyif hissi oluşturabilir. Bu faaliyetler sırasında dopamin salgılanabilir. Dopamin, motor fonksiyonları düzenleyen bir rol oynar. 

Parkinson hastalığı gibi durumlarda dopamin üretiminde eksiklikler olabilir ve bu da, hareket kontrolü sorunlarına yol açabilir. öğrenme, hafıza ve dikkat gibi bilişsel işlevlerle de ilişkilendirilir. Dopamin düzeyleri, öğrenme süreçlerinin ve yeni bilgilerin işlenmesinin düzenlenmesine yardımcı olabilir. Duygudurumun düzenlenmesi konusunda da rol oynayandopamin sisteminin dengesizliği ile depresyon, anksiyete ve diğer duygusal bozukluklar ilişkilendirilmiştir. 

Dopamin, bu işlevleriyle birlikte birçok farklı fizyolojik ve psikolojik süreci etkiler. Dopamin düzeyleri ve aktivitesi, genetik faktörler, yaşam tarzı, çevresel etkiler ve psikolojik durum gibi birçok faktör tarafından etkilenebilir. Dopamin sistemindeki dengesizlikler, çeşitli sağlık sorunlarına veya psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir. Beyinde dopamin salgılanması, iki aşamalı bir süreçle yapılır. Önce amino asit tirozini dopa adı verilen bir maddeye, sonra da dopamine dönüşür. Dopamin sistemi, karmaşık bir ağdır ve birçok beyin bölgesi ve işlevi ile ilişkilidir. Dopaminin etkilediği davranışsal ve fiziksel işlevler şunlardır:

• Öğrenme

• Motivasyon

• Nabız

• Kan damarı işlevi

• Böbrek fonksiyonu

• Emzirme

• Uyumak

• Mod

• Dikkat

• Bulantı ve kusmanın kontrolü

• Ağrı işleme

• Hareket

Dopamin ve Sağlık Durumu

Dopamin sistemi, sağlık durumu ve duygusal dengeyi etkileyebilir. Daha önce de belirtildiği gibi düşük dopamin seviyeleri, Parkinson hastalığı gibi hareket bozukluklarına yol açabilirken, yüksek dopamin seviyeleri bazı psikiyatrik rahatsızlıklarla ilişkilendirilmiştir. Örneğin, şizofreni gibi hastalıklarda dopamin düzeyleri değişebilmektedir. Dopamin sistemi, kişisel genetik yapının, yaşam tarzının, çevresel etkilerin ve psikolojik faktörlerin bir sonucu olarak dengelenir. 

Bu nedenle, dopamin sistemi ve işleyişi her bireyde farklılık gösterebilir. Dopamin düzeyleri ile ilişkilendirilen durumlar ve rahatsızlıklar hakkında daha fazla araştırma devam etmektedir.Çoğu akıl sağlığı bozukluğunda tek bir nedenin belirlemek zordur. Ancak genellikle beynin farklı bölgelerinde çok fazla veya çok az dopamin ile bağlantılıdırlar. Örnekler şunları içerir:

1. Şizofreni

2. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu

3. Uyuşturucu kötüye kullanımı ve bağımlılığı

Araştırmacılara göre şizofreni semptomları hiperaktif bir dopamin sisteminden kaynaklanıyordu. Artık bazılarının beynin belirli bölgelerinde bu kimyasalın çok fazla olmasından kaynaklandığını biliniyor. Buna halüsinasyonlar ve sanrılar da dahildir. Diğer bölgelerde olmaması, motivasyon ve istek eksikliği gibi farklı belirtilere neden olabilir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna gelince, neyin neden olduğunu kimse kesin olarak bilmiyor. Bazı araştırmalar bunun dopamin eksikliğinden kaynaklanabileceğini gösteriyor. Bu sorun, genlerden kaynaklanıyor da olabilir. Uyuşturucu kötüye kullanımı ve bağımlılığında ise birtakım uyuşturucu maddelerin beyinde büyük ve hızlı bir dopamin artışına neden olabilmektedir. 

Bu, doğal ödül sisteminizi büyük ölçüde tatmin eder. Ancak tekrarlanan uyuşturucu kullanımı da, bu tür bir haz eşiğini yükseltir. Bu, aynı yüksekliğe ulaşmak için daha fazlasını almakgerektiği anlamına gelir. Bu arada, ilaçlar vücudun doğal olarak dopamin üretme kabiliyetini azaltır. Bu, ayık olunduğundaduygusal düşüşlere yol açar. Ayrıca dopamin, Amerikan Tabipler Birliği’nin 2013 yılında bir hastalık olarak sınıflandırdığı obezite gibi ruh sağlığı ile ilgili olmayan hastalıklarda da rol oynar.