George Eliot zamanında içinin müzikle doluyken, hayatın çaba harcamadan devam ediyor gibi göründüğünü söylemiş. Elbette, içgüdüsel olarak, sezgisel olarak müziğin hayatı daha iyi hale getirdiğini biliyoruz. Binlerce yıldır insanlar, müziği ruhları yatıştırmak ve acıyı rahatlatmak için kullandı. Dünya çapında ebeveynler çocuklarına ninniler söyler ve doğum günleri, mezuniyetler ve düğünler gibi özel günler şarkılarla anılır.

Güç kazanmamıza ve görmezden gelmeyi tercih ettiğimiz unsurların üstesinden gelmemize yardımcı olması için müziğe güveniriz ve ruh halimizi melodilerle değiştiririz. Müziğin insan psikolojisine olan etkisi oldukça derindir ve çeşitli yönleriyle incelenebilir. Müzik, varlığın dokusuna o kadar derinden dokunmuştur ki, aslında, önemli bilişsel kayıplar yaşayanlarla bağlantı kurmaya yardımcı olabilir. Örnek olarak Alzheimer hastalığı verilebilir.

Alzheimer olan ve neredeyse hiç iletişim kuramayan bazı kişiler, gençliklerinden kalma bir müzik çalındığında birlikte şarkı söyler ve sohbet eder. Müzik zihin üzerinde çok güçlü bir etki uyandırır. Müzik dinlemek veya müzik yapmak, duyguları üreten ve kontrol eden beyin bölgelerine giden kan akışını artırır. Duyguları işlemek ve hafızayı kontrol etmekle ilgili olan limbik sistem, kulaklarımız müziği algıladığında aydınlar.

Özellikle hareketli bir müzik parçası duyulduğunda hissedilen zevk, ürperti ve esenlik hislerini bir nörotransmiter olan dopamin tetikliyor olabilir. Beyin belirli bir şarkıya aşina oldukça, şarkının sadece ilk birkaç notasını duyunca bile vücut dopamin salgılayabilir. Tıpkı Pavlov’un köpeklerinin yemeği çalan bir zille ilişkilendirmeyi öğrendiği ve sonunda görünürde yiyecek olmadığı zamanlarda bile bir zil sesiyle salyalarının akmaya başladığı gibi.

İlginç bir şekilde, notaları ve ritmi tanıyamasak veya kopyalayamasak bile müzik ruh halimizi etkileyebilir. Bilim, beyin yaralanması geçiren ve melodileri ayırt etme yeteneğini kaybeden, ancak müziğin ilettiği duyguyu tanıma yeteneğini koruyan çok sayıda insan vakasını belgelemiştir. Bilim insanları, müzikal uyaranlar ve sözlü uyaranlar için çalışan bellek arasında büyük bir örtüşme olduğuna inanmaktadır.

Müziğin Psikoloji Üzerindeki Etkilerinden Bazıları

Müzik, bireyi zihinsel sağlık sorunlarının semptomlarından geçici olarak uzaklaştırmama işlevi gören bir faktördür. Aslında araştırmalar, müzğin depresyon ve kaygının etkisini azaltabileceğini göstermiştir. 2019’da yapılan bir araştırma, iki ay boyunca her gün klasik müzik dinleyen üniversite öğrencilerinin kaygı düzeylerini önemli ölçüde azalttığını ortaya koymuştur. Özellikle söz eklenmemiş bir müzik dinlemek, dinleyicinin kişisel duygularını ve kişisel mücadelesini müziğe yansıtmasına olanak tanır.

İzmir psikolog Anka Psikoloji Merkezi’ne göre hüzünlü müzik dinlemek bile, hissedilen acıyı azaltabilecek veya hayatta bazen kaçınmaya çalıştığımız hüzünlü duyguları daha güvenli bir şekilde hissetmenizi sağlayabilecek, bazı hoş duygular hissetmenize neden olabilecek bir faktördür. Yaşadıklarınızı anlatacak kelimelere sahip değilseniz veya bu konuda konuşmaktan kendinizi rahat hissetmiyorsanız, şarkı sözleri size duygularınızı ifade etmenin başka bir yolunu sunabilir.

Sözler, başka birinin bakış açısıyla kendi durumunuzu daha iyi anlamanıza izin verir. Uzmanlar, grup terapisi ortamlarında çocuklarla ve gençlerle çalışırken şarkı sözü analizi denen bir yöntem kullanmaktadır. Müzik, gençlerin ve genç yetişkinlerin kim olduklarını ve kim olmak istediklerini tanımlamalarının anahtar yollarından bir tanesidir. Toparlamak gerekirse  müziğin insan psikolojisi  üzerindeki etkilerinden bazıları şunlardır:

• Duygusal Durum Üzerinde Etki
• Stres Azaltma
• Motivasyon ve Enerji
• Duygusal Bağ Kurma
• Sosyal Etkileşim
• Bellek ve Anılar
• Yaratıcılığı Teşvik Etme
• Dikkat Odaklanması

Elbette, müziğin psikolojiye etkileri kişisel tercihlere, kültürel bağlamlara ve bireysel deneyimlere göre farklılık gösterebilir. Herkesin müziği farklı şekillerde deneyimlediği ve hissettiğini unutmamak gerekir. Müzik, duygusal durumu büyük ölçüde etkileyebilir. Hüzünlü bir parça dinlediğinizde üzüntü hissedebilirken, neşeli bir şarkı sizi mutlu hissettirebilir. Bu nedenle müzik, duygusal ifade ve denge sağlamada etkili bir araç olabilir.

Müziğin ritmi, melodisi ve tınısı stresi azaltmada etkili olabilir. Yavaş tempolu ve rahatlatıcı bir müzik parçası dinlemek, kalp atış hızını düşürebilir, kas gerginliğini azaltabilir ve rahatlamanıza yardımcı olabilir. Ritmik ve enerjik müzik, motivasyonu artırabilir ve enerji verici etkiler yaratabilir. Spor yaparken veya çalışırken dinlenen müzik, performansı olumlu yönde etkileyebilir. Müzik, insanların birbirleriyle ve kendileriyle daha derin bir duygusal bağ kurmalarına yardımcı olabilir.

Özellikle şarkı sözleri, dinleyicinin duygusal deneyimlerini ifade etmesine ve anlamlandırmasına yardımcı olabilir. İnsanları bir araya getiren araçlardan biri müziktir. Konserler, festivaller veya diğer müzik etkinlikleri insanların bir araya gelmesini sağlar ve ortak bir ilgi noktası oluşturur. Belirli anıları ve deneyimleri hatırlamamıza yardımcı olabilir. Özellikle geçmişte önemli anlarla ilişkilendirilen müzik parçaları, o anıları canlandırabilir.

Hem dinlemek hem de yapmak suretiyle müzik, yaratıcılığı teşvik edebilir. Müzik yapmak, insanların duygularını ve kendilerini ifade etmelerine yardımcı olabilir. Odaklanmayı artıran müzik türleri, özellikle zorlu görevler üzerinde çalışırken veya dinlenildiğinde dikkat dağınıklığını azaltabilir. Hayatımızın ilk günlerinden beri, hayal edilemeyecek miktarda ses ve gürültü ile çevriliyiz. Müziğin insan algısının bilinçli, bilinçaltı ve bilinçdışı süreçleri üzerinde muazzam bir etkisi vardır.

Müziğin Zihinsel Faydaları Düşünülmeli

Müzik ilham verebilir ve eğlendirebilir, ancak aynı zamanda sağlığı ve esenliği iyileştirebilecek güçlü psikolojik etkileri de vardır. Müziği saf bir eğlence olarak düşünmek yerine bireyler, günlük yaşama dahil etmenin bazı önemli zihinsel faydalarını düşünmelidir. Sonuç olarak kendilerini daha motive, mutlu ve rahatlamış hissedebilirler. Müzik terapisi, depresyon dahil akıl sağlığı bozukluklarında hem etkili hem de güvenli bir tedavi olduğu ve müziğin zihinsel faydaları düşünülmelidir.  

İzmir uzman psikolog Anka Psikoloji Merkezi ile hemen iletişime geçip detaylı bilgi ve randevu alabilirsiniz.